گردآورندگان: دکترمهسا میردامادی (فوق تخصص بیماری های ریه)  - دکتر حسن ا... صادقی (فوق تخصص بیماری های ریه)  سرکار خانم فرناز باقربیگی

کم خوابی چیست؟

کم خوابی میتواند مشکلاتی را در تمام کارهای روز مره ایجاد کند. تحقیقات نشان داده است کم خوابی تاثیری بالا روی تصادف با ماشین، کم شدن قابلیت موقع کار، جراحات حین کار کردن، مشکلات حافظه و بدخلقی دارد. و به تازگی مشخص شده است کم خوابی با مشکلات قلبی، چاقی و دیابت نیز در ارتباط است.

علایم کم خوابی:

علائم بسته به نوع اختلال خواب متفاوت است اما میتواند شامل:

·         خواب آلودگی بیش از حد در طول روز

·         مشکل در بخواب رفتن و یا در خواب ماندن

·         خرخر کردن و یا وقفه کوتاه تنفسی در طول خواب

·         نیاز به حرکت پاها در حالت استراحت و یا داشتن حسی بد در پاها هنگام شب

چرخه خواب:

دو نوع خواب وجود دارد: خواب REM و خواب غیر REM. REM مخفف (rapid eye movement) است و به معنای حرکت سریع چشم است. REM با خواب دیدن در ارتباط است. 25% خواب طبیعی شامل حرکت سریع چشم میشود. باقی مدتی که خواب هستیم شامل خواب غیر REM است. اگر چرخه ی خواب شخصی اینگونه باشد این فرد خوابی راحت در طول شب خواهد داشت.

چه مقدار خواب کافی است؟

احتیاج به خواب در هر فرد میتواند متفاوت باشد، اما دسته بندی اصلی چنین است:

·         16 ساعت برای نوزادان

·         9 ساعت برای نوجوانان

·         7-8 ساعت برای افراد بالغ

بخاطر داشته باشید بعضی از افراد بزرگسال با 5 ساعت خواب هم احساس آرامش میکنند و بعضی نیاز به 10 ساعت خواب دارند.

بی خوابی و بهداشت خواب:

در بسیاری از موارد بیخوابی به دلیل رعایت نکردن بهداشت خواب است. بهداشت خواب شامل عادات بدی است که خواب را تحت تاثیر قرار میدهدند. چند نمونه از این عادات شامل خوردن قهوه یا چای قبل از خواب، سیگار کشیدن و خوردن غذاهای سنگین قبل از خواب، هر شب در ساعت متفاوتی به رختخواب رفتن و یا بخواب رفتن در حالی که تلوزیون یا چراغ ها روشن است میشود.

خرخر کردن وآپنه در خواب:

آپنه خواب (وقفه تنفسی حین خواب):

افرادی که این مشکل را دارند در طول خواب چند مرتبه تنفسشان قطع میشود. این وقفه ی چند ثانیه ای در تنفس باعث میشود فرد از مرحله ی خواب عمیق به مرحله ی خواب سبک بازگردد. این مشکل باعث خواب آلودگی در طول روز میشود. بسیاری از کسانی که آپنه خواب دارند از داشتن این مشکل بی خبر هستند. خروپف و خرخر کردن در خواب از نشانه های این مشکل است.

به وقفه تنفسی را می توان با چندین نشانه شک کرد:

علایم روزانه:

1.سردرد صبحگاهی و خشکی گلو

2.خواب آلودگی شدید روزانه

3.عدم تمرکز در کارهای روزانه و فراموشی

4.چرت زدن در طول روز

5.تحریک پذیری و عصبانیت و تغییر خلق و خو

علایم شبانه:

1.خر و پف با صدای بلند

2.تکرر ادرارشبانه

3.احساس خفگی در حین خواب

4.تنفس منقطع و بریده در طول شب

5.مشاهده وقفه تنفسی حین خواب توسط اطرافیان

عوارض شایع وقفه تنفسی چیست؟

1.افزایش فشار خون وهفزایش احتمال ابتلا به بیماری های قلبی وعروقی

2.افزایش احتمال ابتلا به سکته قلبی ویا مغزی

3. افزایش احتمال ابتلا به دیابت نوع 2 و چاقی

4. افزایش احتمال ابتلا به انواع بیماری های حاد ریوی

وقفه تنفسی دقیقا چیست؟

افت شدید دامنه تنفس و یا قطع تنفس برای مدت چندین ثانیه حین خواب وقفه تنفسی (آپنه تنفسی ) گوییم.وقفه تفسی در اغلب موارد با خرخر کردن همراه است. انواع مختلفی دارد:آپنه انسدادی خواب . آپنه مرکزی خواب . آپنه مختلط

اپنه ی انسدادی در خواب ( OSA)

اپنه ی انسدادی در خواب یکی از اختلالات رایج در خواب است.اگر شما  OSAدارید، به این معنی است

که قسمتی از راه هوایی تان یا تمام آن حین خواب روی هم میخوابد و یا اصطلاحا مسدود میشود.

وقتی که شما به خواب میروید ماهیچه های راه هوایی فوقانی شل میشوند اگر شما به پشت بخوابید جاذبه باعث میشود زبانتان به عقب بیافتد، با باریک شدن مسیر راه هوایی کاهش میزان هوا برای رسیدن به ریه ها ایجاد میشود.

راه هوایی باریک سبب ایجاد خرخر و ایجاد لرزش در گلو میشود.

اپنه زمانی اتفاق میافتد که مسیر راه هوایی کاملا مسدود شود و تنفس به صورت موقت قطع شود مسیر

هوایی مکررا میتواند در طول شب مسدود شود، هوا به ریه ها نمیرسد در نتیجه کاهش اکسیژن رسانی

اتفاق میافتد، شما بیدار میشوید بنابراین میتوانید دوباره شروع به نفس کشیدن بکنید.

چندین نوبت بیداری در طول شب میتواندسبب خواب آلودگی در طول روز شود.

کمبود اکسیژن و چندین نوبت بیدار شدن در طول خواب نتایج منفی بر سلامت شما دارد.

علایم OSA شامل موارد زیر است:

_خرخر مکرر

-اختناق یا نفس نفس زدن حین خواب

- سر درد روزانه

-خستگی یا خواب الودگی در طول روز

- اشکال در تمرکز

اگر شما هر کدام از علایم بالا را داشته باشید ممکن است که OSA  داشته باشید.

چه کسانی در معرض خطر OSA میباشند:

1-افراد خیلی چاق

2-فشار خون بالا

3- مردان با سایزگردن 17 اینچ

4-زنان با سایزگردن 16 اینچ یا بیشتر

5- مردان بالای 40 سال

6- زنان بالای 50 سال

تمام افرادی که OSA دارند این عوامل خطر ساز را ندارند، کودکان میتوانند OSA در نتیجه لوزه های بزرگ یا راههای هوایی باریک داشته باشند، جوانان حتی افرادی که از نظر فیزیکی تناسب اندام دارند  ممکن است OSA  داشته باشند، تشخیص OSA تنها با مشاهده ی افراد غیر ممکن است.

چطور میتوان OSA را تشخیص داد؟

برای این منظور میتوانید جهت ارزیابی خواب به ازمایشگاه خواب مراجعه کنید، تنفستان و میزان اکسیژن در خون شما در حین زمان تست ارزیابی و اندازه گیری میشود.

ارزیابی خواب میتواند در آزمایش خواب یا در خانه ی شما انجام شود، نتایج میتواند تشخیص را قطعی کند. OSA  قابل درمان است، مهم است که ان را مورد ارزیابی قرار داده و درمان کنید.

خطرات  OSA شامل :

- بالا رفتن  و عدم کنترل میزان فشار خون

- افزایش حملات  قلبی و عرقی(سکته قلبی ومغزی)

- افزایش احتمال  دیابت و عدم کنترل خوب قند خون در دیلبتی ها

- افزایش احتمال افسردگی و اختلال تمرکز و عملکرد روزانه در حین کار

-افزایش احتمال بروز آریتمی (ضربان قلب نامنظم) و کنترل بد آن بادارو در طی شبانه روز

-کاهش طول عمر در بیماران مبتلا به بیماری های قلبی عوقی

سندرم پای بیقرار:

کسانی که سندرم پاهای بی قرار دارند در حالت استراحت نیز پای خود را تکان میدهند و احساس ناراحتی میکنند. این مشکل عصرها و هنگام شب به بدترین شکل خود میرسد. این حالت به خواب رفتن را سخت میکند. افرادی هم هستند که در طول خواب بدن خود را میکشند و این کار باعث میشود از خواب بیدار شوند.

چه زمانی لازم است با دکتر تماس بگیریم؟

راه هایی هست که خودتان میتوانید اختلالات خواب را درمان کنید اما برخی شرایط نیازمند مراقبت پزشکی است. اگر با صدای بلند خروپف میکنید، اگر هنگام خواب بریده بریده نفس میکشید، اگر فکر میکنید شرایط پزشکی یا داروی خاصی باعث میشود بیشتر شب را بیدار بمانید، اگر بیشتر اوقات احساس خستگی میکنید و یا در طول کارهای روزانه به خواب میروید با پزشک خود تماس بگیرید.

درمان اختلالات خواب:

برای آپنه خواب که در آن تنفس برای چند ثانیه قطع میشود از دستگاه کمک تنفسی (CPAP  )استفاده میکنند. این دستگاه با بالا بردن فشار هوا مجرای تنفسی را باز نگه میدارد پس بیمار میتواند راحت و بدون قطع تنفس بخوابد. حمله ی خواب و یا سندرم پاهای بی قرار را میتوان با برخی داروها و عوض کردن شیوه ی زندگی درمان کرد.

 درمانهای دیگری برای OSA  وجود دارد که باید با پزشک مربوطه در مورد اینکه کدام روش برای شما مناسب تر است صحبت کنید.

اگر دچار افزایش وزن هستید افزایش وزن میتواند OSA  را در شما افزایش دهد یا بدتر کند.

افرادی که OSA  دارند ممکن است نیازبه جراحی جهت اصلاح وضعیت راه تنفسی و یا کاهش وزن داشته باشند.

تغییر سبک زندگی یا تغییرات رفتاری از قبیل ترک سیگار یا ننوشیدن الکل میتواند کمک به درمان OSA  کند.

پلی سومنوگرافی چیست ؟

پلی سومنوگرافی رایج ترین نوع بررسی خواب است ودر واقع آزمایشی میباشد که برای مشخص کردن الگوهای خواب در افرادی که دچار اختلال خواب هستند به کار می رود.این کار به وسیله ثبت امواج مغزوسطح اکسیژن خون و میزان تپش قلب و چگونگی تنفس در طول خواب ثبت می شود.این تست در بیمارستان و یا کلینیک خواب انجام می شود .محلی که متخصصان می توانند بیماران را برای تشخیص بیماری در طول شب کنترل کنند.

چه زمانی بررسی پلی سومنوگرافی انجام می شود؟

در مدتی که شما خواب هستید اتفاقات بسیاری ممکن است پیش بیاید که توسط پلی سومنوگرافی (تست خواب ) توسط کارشناسان و متخصصین این اتفاقات ( عمق خواب بررسی تنفس های فرد حین خواب بررسی وضعیت ضربان قلب حین خواب بررسی حرکات پاها در زمان خواب ) رصد وتحلیل و بررسی می شود. وقتی یک یا چند علایم زیر در شما دیده شود باید جهت انجام تست خواب به کلینیک خواب مراجعه کنید:

.اگر علایم وقفه تنفسی حین خواب (آپنه خواب) یا خرخر کردن شبانه در شما وجود دارد.

.اگر احساس خواب آلودگی و خستگی مفرط در طی روز دارید که از لبتدای صبح با شما است.

.اگر به سختی به خواب می روید ویا در طی شب چندین بار از خواب بیدار می شوید.

.اگر حرکات غیرارادی پاها در طی خواب دارید.

.در صورتی که پزشک متخصص قلب و عروق جهت کنترل بیماری های قلبی و عروقی شما توصیه به بررسی خواب می کند.

بررسی پلی سومنوگرافی چگونه است؟

این روش به هیچ وجه تهاجمی نیست وانجام آن آسان است. از شما خواسته می شود در عصر روز تست به بیمارستان مراجعه کنید وشب را آنجا بگذرانید.شما وارد اتاقی می شوید که کنترل خواب شما در آنجا انجام می شود.سیستم صوتی دو طرفه در این اتاق وجود دارد که هم از بیرون اتاق صدای شما شنیده می شود و هم شما از داخل اتاق می توانید با بیرون صحبت کنید.پس از این که براس خوابیدن آماده شدید سنسورها یی به سر و شقیقه ها پاها و قفسه سینه ی شما متصل خواهد شد.این سنسورها تمامی اطلاعات را به اتاق کنترل که تکنسین ماهر در آن حضور داردودر سیستم کامپیوتری در حال ثبت تمام وقایع می باشد انتقال می دهد.در آخر نیز یک گیره کوچک به انگشت شما متصل می شودتا سطح اکسیژن خون شما را کنترل کند.زمانی که تمام موارد فوق آماده شد شما می توانید بخوابید و در طی یک شب تمام وقایع قلبی و تنفسی و مغزی شما در حین خواب ثبت می شود.به هر حال در محل تست ممکن است کمی بیشتر طول بکشد تا بخوابید اما این مسئله برروی نتایج بررسی تاثیری نخواهدداشت چرا که یک خواب کامل برای نتایج صحیح ضروری نیست.

آیا پلی سومنوگرافی ضرری برای شما دارد؟

پلی سومنوگرافی یک تست غیر تهاجمی و بدون درد است.

گردآورندگان: دکترمهسا میردامادی (فوق تخصص بیماری های ریه) -  دکتر حسن ا... صادقی (فوق تخصص بیماری های ریه) سرکار خانم فرناز باقربیگی 

کلینیک خواب بیمارستان قلب شهید رجایی